طراحی نانوحامل‌های پلیمری هدفمند برای ژن‌درمانی بیماری‌های کلیوی - آزمايشگاه نانوبیوتكنولوژی- nbtl
طراحی نانوحامل‌های پلیمری هدفمند برای ژن‌درمانی بیماری‌های کلیوی
پژوهشگران آزمایشگاه نانوبیوتکنولوژی دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا موفق به توسعه نانوحامل‌های پلیمری هدفمندی شدند که می‌توانند ژن‌های درمانی را به‌صورت اختصاصی به سلول‌های کلیوی منتقل کنند. این نانوحامل‌ها در مقیاس آزمایشگاهی ساخته و ارزیابی شده‌اند و نتایج امیدوارکننده‌ای در زمینه ژن‌درمانی بیماری‌های مزمن کلیوی ارائه داده‌اند.
بیماری‌های کلیوی از جمله آسیب حاد کلیه (AKI) و بیماری مزمن کلیه (CKD) سالانه جان میلیون‌ها نفر را می‌گیرند و بار اقتصادی و درمانی زیادی را بر جوامع تحمیل می‌کنند. در ایران نیز بیش از ۱۰۰ هزار نفر با نارسایی‌های پیشرفته کلیوی مواجه‌اند که بیش از نیمی از آن‌ها تحت دیالیز یا پیوند کلیه قرار دارند.
در همین راستا، دکتر علی‌حسین رضایان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران، هدف از این طرح را توسعه نانوسیستم‌های هوشمند در حوزه ژن‌درمانی عنوان کرد. وی تأکید کرد که ژن‌درمانی می‌تواند راهکاری مؤثر برای مقابله با مقاومت به دارو و عوارض جانبی داروهای کلیوی باشد و حتی به بهبود پاسخ ایمنی بدن در پیوند کلیه کمک کند.
در این پژوهش، نانوحامل‌های غیرویروسی پلیمری با استفاده از لیگاندهای آمینوگلیکوزیدی مانند جنتامایسین و نئومایسین هدفمندسازی شده‌اند. این نانوحامل‌ها گیرنده‌ای به نام مگالین را هدف قرار می‌دهند که به‌صورت ویژه در سلول‌های توبولی کلیه بیان می‌شود. نتایج نشان داد که این سیستم‌ها توان بالایی در انتقال ژن EGFP به این سلول‌ها دارند.
آزمون‌های مختلفی نظیر NMR، FTIR، DLS، AFM، فلوسایتومتری، MTT و همچنین آزمایشات حیوانی برای بررسی خصوصیات نانوذرات، راندمان انتقال ژن و ایمنی سلولی نانوحامل‌ها انجام شده است.
این طرح نتیجه همکاری دکتر فاطمه عروجعلیان (پژوهشگر پسادکتری دانشگاه تهران)، دکتر علی‌حسین رضایان (دانشگاه تهران)، دکتر محمد رمضانی (دانشگاه علوم پزشکی مشهد) و همکاران بین‌المللی آنان بوده و نتایج آن در مجله علمی International Journal of Pharmaceutics با ضریب تأثیر ۳/۶ منتشر شده است.
شایان ذکر است بازتاب خبری این دستاورد در "پایگاه خبری فناوری نانو ایران" نیز منتشر شده است.